Κρυστάλλωση του μελιού
Η κρυστάλλωση του μελιού είναι φυσικό φαινόμενο. Δεν προξενεί αλλαγή στη θρεπτική και βιολογική αξία του μελιού. Ένα κρυσταλλωμένο μέλι δεν είναι χαλασμένο ή νοθευμένο. Ρευστοποιείται σε μπεν – μαρί χωρίς να χάσει την αξία του.
Iδιότητες του μελιού
Η γνώση πολλών αιώνων για τις θρεπτικές, τονωτικές, θεραπευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες των προϊόντων της μέλισσας έχει ενταχθεί πλέον σε ένα σύνολο επιστημονικών δραστηριοτήτων, που ονομάζεται Μελισσοθεραπεία (Apitherapy) και μελετά συστηματικά την ευεργετική τους συμβολή στη διατροφή και την υγεία των ανθρώπων. Τα προϊόντα της μέλισσας δεν αποτελούν φάρμακα και δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τα φαρμακευτικά σκευάσματα, μπορούν όμως να αυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους και να περιορίσουν τυχόν παρενέργειές τους.
Έρευνα του ΑΠΘ που διεξήχθη πρόσφατα απέδειξε την ευεργετική δράση των ελληνικών μελιών στο ανθρώπινο οργανισμό. Συλλέχθηκαν 48 διαφορετικά δείγματα μελιού από όλη την Ελλάδα και από όλες τις ανθοφορίες, και αποδείχθηκε πως είχαν εντυπωσιακή αντιοξειδωτική δράση και μπορούσαν με απίστευτη αποτελεσματικότητα να καταπολεμήσουν τις ελεύθερες ρίζες και τον εκφυλισμό των κυττάρων που προκαλούν το καρκίνο. Η επικεφαλής της έρευνας κα Τανακάκη Χρυσούλα, τόνισε πως ως ισχυρό διατροφικό αντιοξειδωτικό, το μέλι μπορεί να προλάβει ασθένειες. Στην εξέταση της αντιοξειδωτικής τους δράσης αναδείχθηκε ως ισχυρότερο το σκουρόχρωμο μέλι βελανιδιάς, ενώ ακολουθούν το έλατο, το ερείκι, η καστανιά και το πεύκο. Εντοπίστηκε επίσης ότι τα «φημισμένα» λόγω αρώματος μέλια από πορτοκάλι και θυμάρι είναι χαμηλά σε αντιοξειδωτική δράση.
Tο μέλι φαίνεται να προάγει την επούλωση πληγών και να έχει σημαντική αντιμικροβιακή δράση ενάντια σε μύκητες, ιούς και περίπου 60 είδη μικροβίων. Επίσης, το μέλι δημιουργεί ένα είδος κλειστού επιδέσμου που προφυλάσσει την πληγή, έχοντας με αυτόν τον τρόπο δοκιμαστεί σε διάφορα είδη ελκών με καλά αποτελέσματα, αλλά και σε περιπτώσεις άφθας, δερματίτιδων μετά από ακτινοθεραπεία, ακόμη και σε βαριές περιπτώσεις ακμής. Έχει αναφερθεί ακόμα ότι μπορεί να βοηθήσει στην ελαχιστοποίηση του μεγέθους των ουλών. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιούνται συχνά μέλια ιατρικού τύπου (medical grade honey)».Το μέλι επιδρά θετικά και στο ανοσοποιητικό σύστημα, περιορίζοντας την παραγωγή ελευθέρων ριζών, χάρη στα φλαβονοειδή του.H εφαρμογή μελιού καταπραΰνει τον πόνο.
Μέλι και σακχαρώδης διαβήτης
Το μέλι έχει γλυκαιμικό δείκτη (GI) γύρω στο 55, οπότε κατηγοριοποιείται μεταξύ των τροφίμων με χαμηλό και μέτριο GI, τα οποία οδηγούν σε χαμηλότερη αύξηση της γλυκόζης στο αίμα σε σύγκριση με τα τρόφιμα υψηλού GI.
Το μέλι όταν μπαίνει στον οργανισμό, αναγνωρίζεται ως “βιολογικό προϊόν” και η γλυκόζη που απορροφάται στο αίμα γίνεται με μέτρο και όχι ανεξέλεγκτη όπως συμβαίνει με τη ζάχαρη. Ακόμη και για έναν διαβητικό, το μέλι μπορεί να γίνει φάρμακο, και ιδανικό θεωρείται αυτό της κουμαριάς που έχει τη χαμηλότερη περιεκτικότητα σε σάκχαρα και το μέλι ακακίας καθώς έχει χαμηλά ποσοστά σουκρόζης.
Το μέλι διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
α) το ανθόμελο, που παράγεται από το νέκταρ των λουλουδιών (θυμαριού, πορτοκαλιάς, βαμβακιού, ηλίανθου, ερείκης, ακακίας, μηλιάς, κερασιάς, λεμονιάς κ.ά.). Το μέλι από νέκταρ προέρχεται από λεπτά γλυκά σταγονίδια τα οποία εκκρίνονται από τα άνθη. Όταν τρυγηθούν και δεχθούν την κατεργασία των μελισσών, μετατρέπονται σε μέλι. Ως προς τη σύστασή του, το ανθόμελο διακρίνεται σε:
αμιγώς καθαρό (από το νέκταρ άνθους ενός είδους) και
μείγμα (μέλι που προέρχεται από το νέκταρ πολλών ειδών λουλουδιών).
β) το μέλι από μελιτώματα, που παράγεται από εκκρίματα κοκκοειδών (εντόμων) που απομυζούν φυτά. Στην κατηγορία αυτή ανήκει το μέλι του πεύκου, της ελάτης και άλλων δασικών φυτών.
Μέλι Ελάτης
Καλύπτει περίπου το 5-7% της ετήσιας παραγωγής στη χώρα μας και παράγεται, κυρίως, από την ελάτη την κεφαλληνιακή (Abies cephalonica) η οποία καλύπτει μεγάλες εκτάσεις στις ορεινές περιοχές νότια του Ολύμπου, στην Ευρυτανία, στο Περτούλι, στο Καρπενήσι, στον Ταΰγετο, στην Αρκαδία, στην Πάρνηθα και αλλού.
Tο μέλι ελάτης παρουσιάζει χαμηλό ποσοστό υγρασίας. Το pH του είναι υψηλότερο από όλες τις άλλες κατηγορίες μελιού. Έτσι, το μέλι ελάτης αλλοιώνεται με βραδύτερο ρυθμό, συγκριτικά με τις άλλες κατηγορίες μελιού και ιδιαίτερα με τα ανθόμελα, που έχουν χαμηλό pH.
Γεύση: Το μέλι ελάτης είναι από τις κατηγορίες ελληνικού μελιού με ιδιαίτερα καλή γεύση και χαρακτηριστική εμφάνιση, που ξεχωρίζει.
Άρωμα: Βαθύ άρωμα που θυμίζει δάσος και λουλούδια.
Χρώμα: Το χρώμα του ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή προέλευσής του. Είναι έντονο μελί, σε άλλες περιοχές πιο σκούρο και σε άλλες πιο ανοιχτό.
Κρυστάλλωση: Λόγω του χαμηλού ποσοστού γλυκόζης δεν κρυσταλλώνει, γεγονός που το κάνει περιζήτητο για ανάμιξη σε εμπορικούς τύπους.
Θρεπτική αξία: Eίναι πλούσιο σε ιχνοστοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο, φώσφορο, σίδηρο κλπ.). Περιέχει βιταμίνες σε πολύ μικρές ποσότητες, αλλά ακόμα και αυτή η μικρή ποσότητα βοηθάει στην καλύτερη αφομοίωση των σακχάρων από τον ανθρώπινο οργανισμό.
Μέλι Πεύκου
Το 65% περίπου της συνολικής παραγωγής μελιού στην Ελλάδα είναι πευκόμελο. Το μέλι προέρχεται από τις μελιτώδεις εκκρίσεις του εντόμου Marchalina hellenica γνωστό ως «βαμβακάδα», «εργάτης», «μικρόβιο» ή «παράσιτο» του πεύκου. Oι κυριότερες περιοχές παραγωγής πευκόμελου είναι η βόρεια Eύβοια, η Xαλκιδική, η Θάσος, η Σκόπελος, η Zάκυνθος και η Pόδος. Παράγεται σε περιοχές και εποχές που δεν ραντίζονται ή ψεκάζονται με φυτοπροστατευτικές ουσίες, μακριά από το επιβαρυμένο περιβάλλον των πόλεων, παρέχοντας έτσι τη δυνατότητα εκμετάλευσης των μελισσιών με βιολογικό τρόπο. Οι ιδιότητές αυτές το κάνουν περιζήτητο, όχι μόνο σαν αμιγές μέλι αλλά και σαν μέλι “υποδομής” στις διάφορες αναμίξεις (χαρμάνια) που γίνονται στις άλλες κατηγορίες μελιού.
Γεύση: Έχει ιδιαίτερη γεύση που κάποιος εύκολα μπορεί να ξεχωρίσει και είναι παχύρευστο. Λόγω της χαμηλής περιεκτικότητάς του σε σάκχαρα δεν είναι ιδιαίτερα γλυκό.
Άρωμα: Ιδιαίτερο. Kάποιοι το παρομοιάζουν με το άρωμα ιωδίου.
Χρώμα: Το χρώμα των πευκόμελων είναι χαρακτηριστικό και πιο σκούρο από το θυμαρίσιο. Εκείνο, μάλιστα, που παράγεται την άνοιξη είναι πιο ανοιχτόχρωμο και πιο διαυγές από εκείνο που παράγεται το φθινόπωρο.
Κρυστάλλωση: Λόγω της χαμηλής φυσικής περιεκτικότητας του πευκόμελου σε γλυκόζη η κρυστάλλωσή του γίνεται με αρκετά βραδύ ρυθμό. Τα αμιγή πευκόμελα παραμένουν ρευστά για περισσότερο από ενάμιση χρόνο ενώ οι αναμίξεις τους με μέλι ερείκης, βαμβακιού, ηλίανθου ή πολύκομβου κρυσταλλώνουν σε 2-5 μήνες.
Θρεπτική αξία: Tο πευκόμελο θεωρείται μέλι υψηλής θρεπτικής αξίας κάτι πού είναι ενδεικτικό από το υψηλό ποσοστό τέφρας που διαθέτει. Αυτό οφείλεται κυρίως στο μεγάλο αριθμό διαφορετικών ουσιών που υπάρχουν στη σύστασή του. Aπό τις ουσίες αυτές επικρατούν τα μέταλλα και τα ιχνοστοιχεία (το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος, ο χαλκός κλπ.), τα οποία βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα ελληνικά πευκόμελα. Λόγω της χαμηλής περιεκτικότητάς του σε σάκχαρα είναι κατάλληλο για διαβητικούς και έχει λιγότερες θερμίδες σε σύγκριση με το ανθόμελο.
Μέλι Εσπεριδοειδών (ανθόμελο)
Το μέλι των εσπεριδοειδών σε συνδυασμό με το μέλι των άλλων οπωροφόρων αποτελεί το 25% της ελληνικής παραγωγής. Τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται κυρίως στην Ήπειρο , στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη και στα νησιά.
Γεύση: Εξαιρετικά ιδιαίτερη γεύση.
Άρωμα: Έντονο, υπέροχο μελένιο γήινο άρωμα, με γεύση ανθέων πορτοκαλιάς.
Χρώμα: Ανοιχτό κίτρινο.
Κρυστάλλωση: Κρυσταλλώνει πολύ γρήγορα, γι’ αυτό καλό είναι να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα (από 1-2 μήνες).
Θρεπτική αξία: Το μέλι των εσπεριδοειδών έχει την υψηλότερη περιεκτικότητα ψευδαργύρου συγκριτικά με τα υπόλοιπα μέλια. Για να διατηρηθεί η θρεπτική αξία αυτού του τύπου μελιού, θα πρέπει να καταναλώνεται σε σύντομο χρονικό διάστημα και να προφυλάσσεται από υψηλές θερμοκρασίες.
